صندوق سرمایه‌گذاری یا Mutual Fund مجموعه‌ای از سهام، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار است که فرصت سرمایه گذاری واسطه‌ای را برای شما بوجود می‌آورد. اغلب افرادی که قصد سرمایه‌گذاری غیرمستقیم و با حداقل ریسک در بورس را دارند، جامعه هدف صندوق‌ها محسوب می‌شوند و درواقع صندوق‌های سرمایه‌گذاری که زیر نظر سازمان بورس و برخی بانک‌ها و موسسه‌های اعتباری فعالیت می‌کنند، نقش واسطه مالی را برای این افراد ایفا می‌کنند تا سرمایه‌گذاری کم ریسک‌تر و حرفه‌ای‌تری داشته باشند. در حال حاضر سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری در بازار ایران به بیش از ۱۱۵۰۰۰ میلیارد تومان رسیده است. شما برای سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها نیاز به دانش حرفه‌ای بورس نخواهدی داشت. علاوه بر این زمان زیادی هم از شما نخواهد گرفت و درگیر کارهای اداری و مالی چندانی نیستید، چرا که بیشتر موارد توسط مدیر و متولی صندوق انجام می‌شود. با حداقل مبلغ نیز می‌توانید در صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کنید و در کمترین مدت می‌توانید واحد سرمایه‌گذاری خود را نقد کنید.

انواع صندوق های سرمایه گذاری

صندوق‌های سرمایه‌گذاری را به‌واسطه نوع سرمایه‌گذاری و ترکیب دارایی‌ها که دارند و اهدافی که دنبال می‌کنند می‌توان دسته‌بندی کرد. صندوق سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، صندوق سرمایه‌گذاری سهامی، صندوق سرمایه‌گذاری مختلط، صندوق قابل معامله، صندوق‌های نیکوکاری، صندوق مبتنی بر طلا، صندوق‌های بازار گردان ازجمله آن‌ها هستند که در بین آن‌ها صندوق‌های درآمد ثابت، سهامی و مختلط در اولویت سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران هستند.

1. صندوق سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت
2. صندوق سرمایه‌گذاری در سهام
3. صندوق سرمایه‌گذاری مختلط
4. صندوق قابل معامله (ETF)
5. صندوق‌های نیکوکاری
6. صندوق‌های تأمین مالی
7. صندوق‌های اختصاصی بازار گردان
8. صندوق سرمایه‌گذاری درآمد ثابت

صندوق سرمایه‌گذاری درآمد ثابت

اگر به دنبال سرمایه‌گذاری با کمترین ریسک ممکن هستید، صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت بهترین انتخاب برای شماست. بیشترین حجم دارایی این صندوق‌ها (بعضاً تا ۹۰ درصد) در قالب سپرده‌های بانکی، گواهی سپرده بانکی اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار سرمایه‌گذاری می‌شود. ضمن اینکه بخش اندکی از دارایی صندوق نیز در بورس سرمایه می‌شود. سود غالبا تضمین‌شده این صندوق‌ها در مقاطع عمدتاً در مقاطع یک‌ماهه و بعضاً در مقاطع سه‌ماهه پرداخت می‌شود. مشتریانی که به هر دلیل در کوتاه‌ترین زمان ممکن (حداقل یک ماه) نیاز به دریافت سرمایه خود باشند، به‌راحتی می‌توانند با ابطال واحدهای خود، سرمایه‌شان را به‌صورت نقدی دریافت کنند.

صندوق سرمایه‌گذاری سهامی

با توجه به اینکه حداکثر دارایی‌های این صندوق (حداقل ۷۰ درصد) به‌صورت سهام در بورس سرمایه‌گذاری می‌شود، امکان تضمین حداقل سود برای مشتریان وجود ندارد و به همین دلیل ریسک سرمایه‌گذاری در آن بالاست. این صندوق بیشتر مدنظر آن دسته از سرمایه‌گذارانی است که اهل ریسک هستند و تمایل دارند باواسطه قرار دادن صندوق سرمایه‌گذاری و استفاده از تجربیات کارشناسان و مدیران صندوق در بورس فعالیت داشته باشند. اگرچه ریسک صندوق های سرمایه گذاری بورسی نسبت به صندوق با درآمد ثابت بیشتر است و تضمین حداقل سود وجود ندارد اما این شانس برای سرمایه‌گذاران وجود دارد که بازدهی و سود بیشتری را نصیب خودشان کنند.

 صندوق سرمایه‌گذاری مختلط

اگر برای سرمایه‌گذاری حد وسطی از ریسک‌پذیری را دارید، صندوق مختلط بهترین انتخاب برای شما خواهد بود. در این صندوق، حداقل ۴۰ درصد از میزان دارایی‌ها به‌صورت سپرده بانکی و اوراق مشارکت و مابقی دارایی‌ها در بورس سرمایه‌گذاری می‌شود. با توجه به سرمایه‌گذاری بخشی از دارایی‌ها در بورس، سود تضمین‌شده در این صندوق وجود ندارد اما احتمال سوددهی بیشتر نسبت به صندوق درآمد ثابت وجود دارد.

 چطور در صندوق‌های سرمایه‌گذاری واحد بخریم؟

برای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری باید به تعداد حداقل سرمایه‌گذاری که در هرکدام از صندوق‌ها متفاوت است، واحد (Unit) سرمایه‌گذاری توسط متقاضی خریداری شود که قیمت آن در زمان پذیره‌نویسی حدود ۱۰۰ هزار تومان و پس از آن برابر با ارزش روز واحدهای سرمایه‌گذاری است. جهت انجام امور احراز هویت شما باید همراه با مدارک شناسایی خود به دفاتر کارگزاری یا شعب منتخب صندوق مراجعه و بعد از انجام پر کردن فرم‌های لازم، به‌صورت اینترنتی تعداد واحد لازم را با توجه به میزان مبلغی که برای سرمایه‌گذاری در نظر گرفته‌اید، خریداری کنید. نکته مهم اینکه قیمت صدور (خرید) واحدهای سرمایه‌گذاری شما بر اساس NAV اولین روز کاری پس از ارائه درخواستتان محاسبه می‌شود و مبلغ واریزی شما علی‌الحساب است.

چطور صدور (خرید) بهتری انجام دهیم؟

قطعاً برای افرادی که تمایل به سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارند این سؤال پیش‌آمده که چطور می‌توانند، بهترین انتخاب را در بین صندوق‌های سرمایه‌گذاری داشته باشند. بدون شک بررسی عملکرد هفتگی، ماهانه، سه‌ماهه و سالانه صندوق‌ها می‌تواند کمک بزرگی برای مقایسه صندوق‌ها باشد. بررسی روند نوسانات صندوق‌ها از طریق نمودارهای NAV که در سایت اکثر صندوق‌ها قابل‌دسترسی است و همچنین مقایسه میزان ترکیب دارایی صندوق‌ها می‌تواند نقشه راه خوبی برای یک انتخاب خوب و کم ریسک تر باشد.

منظور از ضامن نقد شوندگی چیست؟

اینکه هر زمان شما برای نقد شدن واحدهای خریداری‌شده اراده کنید و در کمترین زمان ممکن پول خود را از صندوق خارج کنید، یکی از مزیت‌های مهم صندوق‌های سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. درواقع هنگام فروش واحدهای سرمایه‌گذاری خود، شما در جایگاه فروشنده و ضامن نقد شوندگی صندوق در جایگاه خریدار قرار می‌گیرد و در زمان تعیین‌شده در قرارداد (۲۴ تا ۷۲ ساعت کاری) سرمایه شما تبدیل به پول نقد می‌شود. ضمن اینکه در برخی صندوق‌ها پرداخت حداقل سود تضمین‌شده نیز، دارای ضمانت است. در حال حاضر در خصوص اینکه بانک‌ها می‌توانند ضامن نقد شوندگی صندوق‌های سرمایه‌گذاری باشند یا خیر، قوانین و مقررات اجرایی یکسانی وجود ندارد و درحالی‌که بسیاری از صندوق‌ها اعلام می‌کنند که امکان ضمانت از سوی بانک‌ها وجود ندارد، برخی صندوق‌ها همچنان ضامن نقد شوندگی خودشان را بانک‌های عامل مربوطه اعلام می‌کنند.

ارزش خالص دارایی‌ها (NAV) چیست؟

مبلغی که برای خریدوفروش (صدور و ابطال) هر واحد صندوق لازم است اصطلاحاً NAV صندوق گفته می‌شود که همان ارزش خالص دارایی‌های صندوق است. NAV یا همان ارزش کل دارایی‌های یک صندوق پس از کسر بدهی‌های آن بر تعداد واحدهای صندوق تقسیم می‌شود. یعنی اگر بدهی‌های صندوق را از کل دارایی‌های آن کم کنیم و عدد حاصل را بر تعداد واحدهای منتشرشده آن صندوق تقسیم کنیم، عددی که به دست می‌آید تعیین‌کننده قیمت هر واحد (unit) صندوق است. ارزش خالص دارایی‌های صندوق سرمایه‌گذاری در پایان هرروز محاسبه و از تقسیم مابه‌التفاوت دارایی‌ها و بدهی‌ها بر تعداد واحدهای منتشره، ارزش هر واحد سرمایه‌گذاری مشخص می‌شود که بر اساس این قیمت شخص می‌تواند اوراق جدید خریداری و یا اوراق قبلی خود را ابطال کند.

 هزینه ابطال چیست؟

دارنده واحد (unit) هر زمان که بخواهد می‌تواند برای ابطال واحدها و نقد کردن سرمایه خود اقدام کند. هزینه ابطال، نحوه پرداخت و بازه زمانی تعیین‌شده برای پرداخت سرمایه شما بر مبنای اساسنامه و امیدنامه صندوق خواهد بود. در برخی صندوق‌ها ابطال واحدها هیچ هزینه‌ای برای مشتری ندارد اما برخی صندوق‌ها هزینه‌ای بابت ابطال واحدها از مشتریان دریافت می‌کنند که مبلغ ثابت آن ۲۰۰۰ تومان بابت هر گواهی سرمایه‌گذاری است. ضمن اینکه هزینه متغیر ابطال نیز بر اساس زمان‌بندی ابطال (فاصله صدور و ابطال و مدت‌زمان سرمایه‌گذاری) تحت عنوان تعجیل در خروج در امید نامه صندوق‌ها تعیین و دریافت می‌شود. هزینه ابطال متغیر سرمایه‌گذارانی که مدت سرمایه‌گذاری آن‌ها کمتر از ۹۰ روز است بین ۱ تا ۵ درصد نسبت به قیمت ابطال دریافت خواهد شد.

قیمت ابطال واحد سرمایه‌گذاری چطور تعیین می‌شود؟

اگر شما تصمیم به ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری خودی در صندوق سرمایه‌گذاری را گرفته باشید، قیمت واحدهای شما بر مبنای قیمت ابطال روز بعد از ارائه درخواست ابطال، محاسبه می‌شود. به‌طور مثال اگر شما روز شنبه درخواست ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری خود را به صندوق اعلام کنید، قیمت واحدهای شما برای ابطال به قیمت روز یکشنبه واحد محاسبه خواهد شد.

 منشاء سود صندوق سرمایه‌گذاری کجاست؟

با خرید واحدهای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلف سودها مختلفی به سرمایه شما تعلق می‌گیرد. سود حاصل از محل افزایش ارزش خالص دارایی‌ها NAV، دریافت سود تقسیمی سالانه صندوق و دریافت سود سرمایه‌ای حاصل از خریدوفروش اوراق بهادار توسط صندوق با توجه به مندرجات امید نامه و اساس‌نامه آن‌ها در مقاطع تعیین‌شده پرداخت خواهد شد. بسیاری از صندوق‌ها نیز این شرایط را برای مشتریان خود به وجود آورده‌اند تا به‌جای دریافت سود نقدی و با تبدیل سود به واحدهای جدید، میزان سرمایه خود را افزایش دهند.

 امیدنامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری چیست؟

بامطالعه امیدنامه صندوق، می‌توانید در جریان سیاست کاری و برنامه‌ریزی صورت گرفته برای آینده پول سرمایه‌گذاری شده شما در صندوق‌های سرمایه قرار بگیرید. در امید نامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توانید اطلاعاتی چون: انواع کارمزدها (مدیریت، فروش، ابطال) واحدها و سهام، مهم‌ترین ریسک‌هایی که سرمایه‌گذاران در طی سرمایه‌گذاری در این صندوق با آن روبه‌رو خواهند شد، اسامی مدیران و میزان سرمایه‌گذاری حقوق و دستمزد آن‌ها، ضامنین، نحوه پرداخت سود و… پیدا کنید.

 در کدام صندوق سرمایه‌گذاری کنیم؟

دقت کنید که صندوق‌ها انواع مختلفی دارند و صندوقی مناسب است که بانک اصل پول را تضمین کرده باشد. صندوق‌ها ممکن است حداقلی از سود را تضمین کرده باشند. اگر تضمین حداقل سود برای صندوق وجود نداشته باشد در شرایط خاص که بازدهی صندوق کاهش پیدا کند سود شما هم می‌تواند کم شود و بانک و صندوق سرمایه‌گذاری تعهدی در این مورد ندارند. صندوق‌ها معمولاً پیش‌بینی سودی دارند که همان عددی است که معمولاً در بانک به شما اعلام می‌شود. اما سود قطعی صندوق می‌تواند با این عدد تفاوت داشته باشد.

میانگین بازدهی صندوق

اطلاع خیلی مفیدی که پیش از سرمایه‌گذاری در هر صندوق، میانگین بازدهی صندوق در طول چند ماه گذشته است. دو صندوق دو بانک مختلف ممکن است پیش‌بینی سود یکسانی داشته باشند اما با تحقیق در مورد عملکرد چند ماه گذشتهٔ آن‌ها می‌توانید ببینید که در کدام‌یک سود بیشتری می‌توانید کسب کنید. اطلاعات به‌روز مربوط به میانگین سود صندوق‌های سرمایه‌گذاری بانک‌ها و دیگر آمار مربوط به آن‌ها را می‌توانید در بخش صندوق سرمایه‌گذاری رده مشاهده کنید.

هزینه و مدت ابطال

اگر می‌خواهید در صندوق سرمایه‌گذاری بانکی پول بگذارید حتماً در مورد مدت‌زمان و هزینه ابطال اطلاعات کافی کسب کنید. برخی صندوق‌ها برای ابطال سرمایه‌گذاری ممکن است هزینه‌ای در نظر بگیرند. این هزینه ممکن است رقمی ثابت به ازای هر واحد سرمایه‌گذاری ۱۰۰ هزارتومانی باشد و یا ممکن است که پول شما برای مدتی مثلاً یک ماه در حسابی مسدود شود. مطمئن شوید که حالت برداشت بدون جریمه و هزینه ابطال به چه صورت است. در مورد مدت ابطال و اینکه دقیقاً چند روز بعد پول در حسابتان است هم اطمینان حاصل کنید. دقت کنید که تعداد روزی که به شما اعلام می‌شود روز کاری است و روزهای تعطیل و آخر هفته‌ها را در نظر نگیرید.

دوره بازپرداخت سود

دوره بازپرداخت سود هم از دیگر مواردی است که باید به آن توجه کنید. درحالی‌که بیشتر صندوق‌ها به‌صورت ماهانه سود پرداخت می‌کنند ممکن است صندوقی سودش را هر سه ماه پرداخت کند. به‌علاوه ممکن است بتوانید بین دوره‌های مختلف پرداخت سود هم انتخابی داشته باشید. طبیعی است که صورت وجود چنین شرایطی با انتخاب دوره‌های طولانی‌تر، سود بیشتری برای شما در نظر گرفته می‌شود. روز پرداخت سود هم لزوماً اول ماه نیست. بنابراین اگر این موضوع برای شما اهمیت دارد در این مورد هم حتماً سؤال کنید.

 توصیه‌هایی برای خرید واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری

1. افراد مختلف بسته به میزان سرمایه، درجهٔ ریسک‌پذیری و روحیات فردی، استراتژی‌های سرمایه‌گذاری متفاوتی در پیش می‌گیرند، اما معمولا برای مدیریت ریسک سرمایه‌گذاری، سعی می‌کنند همه تخم‌مرغ‌ها را داخل یک سبد نگذراند. شما هم اگر می‌خواهید ریسک‌تان کمتر شود، سعی کنید تمام سرمایه‌تان را به یک صندوق اختصاص ندهید.
2. اگر ریسک‌پذیر هستید و می‌خواهید بخشی از سرمایه‌تان را وارد صندوق‌های سهامی (یا مختلط) کنید، سعی کنید در بازه‌هایی اقدام به این کار کنید که شاخص بورس دارد روند اصلاحی‌اش را تمام می‌کند (دوره‌ای که قیمت سهام افت کرده و به نظر نمی‌رسد افت بیشتری در کار باشد).
3. سرمایه‌گذاری در این نوع صندوق‌ها بهتر است با دید بلندمدت (مثلاً بیشتر از یک سال) باشد تا احتمالاً سود شیرینی نصیب سرمایه‌گذار کند. بنابراین بهتر است آن بخشی از سرمایه‌تان را وارد این صندوق‌ها کنید که در کوتاه‌مدت (مثلاً در سال جاری) نیازی به آن ندارید.
4. بهتر است مقدار سرمایه‌ای که می‌خواهید در یک صندوق سهامی یا مختلط بگذارید، به چند بخش تقسیم کنید و در فاصله‌های زمانی مختلف اقدام به سرمایه‌گذاری کنید. در انتهای روند اصلاحی ممکن است روند قیمت واحدهای صندوق نزولی باشد و اگر در چند مرحله خرید کنید، میانگین خرید پایین‌تری خواهید داشت.

اصول سرمایه گذاری در بورس تفاوت خاصی با اصول سرمایه‌گذاری در بازارهای دیگر ندارد. شاید ساده‌ترین روش سرمایه‌گذاری این باشد که حساب سپرده بانکی باز کنید و سالانه ۲۰ درصد سود بانکی بگیرید. (در اینجا فرض کرده‌ایم که نرخ بهره بانکی سالانه بیست درصد باشد. به این بیست درصد اصطلاحا نرخ بهره بدون ریسک هم گفته می‌شود).

اکنون فرض کنید می‌خواهید در یک فعالیت اقتصادی (مانند راه‌اندازی یک اغذیه‌فروشی، کافه، سوپرمارکت یا…) سرمایه‌گذاری کنید. ساده‌ترین کار این است که ببینید نرخ بازده این فعالیت اقتصادی چند درصد است و آیا سرمایه‌گذاری در این فعالیت اقتصادی به‌صرفه است یا نه. بدیهی است که معیار سنجش به‌صرفه بودن یا نبودن این سرمایه‌گذاری این است که بازدهی این سرمایه‌گذاری را با نرخ سود بانکی مقایسه کنید. اگر این بازدهی کمتر از بیست درصد (یا همان نرخ سود بدون ریسک) باشد، طبعا منطقی نیست که سرمایه‌تان را وارد این فعالیت اقتصادی کنید، ولی اگر بازدهی بالاتر از بیست درصد باشد آن وقت توجیه کافی برای سرمایه‌گذاری در این فعالیت اقتصادی وجود خواهد داشت.

اصول سرمایه‌گذاری در شرکت‌های بورسی هم به همین سادگی است؛ یعنی باید ببینیم بازدهی شرکتی که می‌خواهیم سهامش را بخریم چه نسبتی با سود بدون ریسک دارد و آیا سرمایه‌گذاری در فعالیت آن شرکت صرفه اقتصادی دارد یا نه.

نکته: در اینجا از مولفه‌های بسیار مهمی همچون میزان رشد شرکت، نرخ تنزیل، ریسک‌های سرمایه‌گذاری، جریان وجوه نقد و… چشمپوشی شده است که هر کدام از این‌ها برای تعیین ارزندگی سهام یک شرکت -یا هر فعالیت اقتصادی دیگر- تعیین‌کننده است. اما نکته اینجاست که همه این‌ها در نهایت در این نکته خلاصه می‌شود که آیا سرمایه‌گذاری در یک فعالیت اقتصادی -مثل فعالیت یک شرکت بورسی- صرفه اقتصادی دارد یا نه.

نسبت پی‌به‌ایی ساده‌ترین راه برای تعیین ارزندگی سهام

اکنون بیایید سراغ یکی از ساده‌ترین، پیچیده‌ترین، مهم‌ترین و البته پرکاربردترین نسبت‌های مالی برویم: نسبت پی‌به‌ای که به صورت P/E هم نمایش داده می‌شود و به آن نسبت قیمت به سود هم می‌گویند. این نسبت در واقع از فرمول زیر به دست می‌آید:

P/E = Price / Earnings Per Share

در این فرمول، P همان قیمت روز سهام است و Earnings Per Share یا EPS عبارت است از مبلغ سود هر سهم شرکت در دوره یک ساله. مثلا در تاریخی این متن نوشته می‌شود، قیمت هر سهم شرکت فولاد مبارکه ۱۴۴۵ تومان است و این شرکت در دوازده ماه اخیر، به ازای هر سهم ۸۰ تومان سود ساخته است. در نتیجه نسبت پی‌به‌ای فولاد از تقسیم عدد ۱۴۴۵ به ۸۰ به دست می‌آید که تقریبا برابر است با ۱۸.

نکته: نسبت P/E و مقدار EPS شرکت‌های بورسی را می‌توانید از صفحه آن شرکت در سایت بورس ببینید. فقط توجه داشته باشید که مقدار P/E و EPS که در سایت بورس می‌بینید، اصطلاحا گذشته‌نگر است و بر مبنای اطلاعات ۱۲ ماه اخیر محاسبه شده است. نسبت P/E تحلیلی برای ۱۲ ماه آینده ممکن است با عددی که در این صفحه می‌بینید، تفاوت جدی داشته باشد. مثلا اگر فرض کنیم فولاد مبارکه طی ۱۲ ماه آینده به ازای هر سهم ۲۰۰ تومان سود خواهد ساخت، آن وقت نسبت P/E تحلیلی یا آینده‌نگر برای این سهم تقریبا برابر با ۷.۲ خواهد بود.

نسبت P/E بدون ریسک

اکنون که با نسبت P/E آشنایی ابتدایی به دست آوردیم، می‌توانیم این نسبت را برای هر نوع سرمایه‌گذاری محاسبه کنیم. بیایید این نسبت را برای حساب‌های سپرده بانکی حساب کنیم. فرض کنید در یک حساب سپرده بانکی با نرخ بیست درصد، ۱۰۰ تومان پول داریم. بنابراین در پایان سال ۲۰ تومان سود به این حساب تعلق می‌گیرد. در نتیجه نسبت P/E برای این حساب بانکی از تقسیم ۱۰۰ به ۲۰ به دست می‌آید که برابر است با عدد ۵.

به‌طور کلی اگر نسبت P/E یک سهم (یا یک فعالیت اقتصادی) کمتر از این عدد باشد، خرید آن سهم (یا سرمایه‌گذاری در آن فعالیت اقتصادی) توجیه اقتصادی دارد، ولی اگر این نسبت برای سهام یک شرکت بالاتر از این عدد باشد (و انتظار نداشته باشیم که این نسبت در آینده کاهش معنی‌داری داشته باشد) آن وقت سرمایه‌گذاری در سهام آن شرکت چندان منطقی نیست.

› شرکت‌ها می‌توانند به‌مرور زمان رشد کنند و از این طریق مقدار محصول بیشتری تولید و روانه بازار کنند. از طرف دیگر، در اقتصادهای تورمی، افزایش نرخ محصولات پدیده‌ای رایج است و در به همین دلیل درآمد ریالی شرکت‌های تولیدکننده هم (حتی اگر مقدار محصولات‌شان افزایش نیابد) می‌تواند افزایش پیدا کند. در نتیجه سرمایه‌گذاران حاضرند سهامی با P/E بالاتر از ۵ هم خریداری کنند.
›› نسبت P/E گرچه برای افراد تازه‌کار راهنمای مناسبی است، اما معمولا به‌خودی خود معنای خاصی ندارد و باید تفسیر شود. نسبت P/E برای شرکت‌ها و صنایع مختلف می‌تواند متفاوت باشد و تفسیرهای متفاوتی هم داشته باشد. در مطالب آینده این نسبت را به طور کامل بررسی خواهیم کرد.

 سرمایه گذاری در بورس برای چه کسانی مناسب است؟

سرمایه گذاری در بورس می‌تواند برای همه مناسب باشد، البته به این شرط که سرمایه‌گذار نسبت به ریسک‌های انواع ابزارهای سرمایه‌گذاری آگاهی داشته باشد. در حال حاضر گزینه‌ها و ابزارهای متنوعی برای سرمایه‌گذاری از طریق بازار سرمایه وجود دارد که می‌تواند شرایط مورد نظر سرمایه‌گذاران مختلف با میزان ریسک‌پذیری متفاوت را تامین کند. صندوق‌های درآمد ثابت قابل معامله در بورس و صندوق‌های سرمایه‌گذاری با پشتوانه طلا در کنار انواع اوراق مشارکت با سود ثابت، از کم‌ریسک‌ترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری هستند که عملا مانند سرمایه‌گذاری در حساب سپرده بانکی یا خرید طلا عمل می‌کنند.

گزینه‌های دیگری از قبیل صندوق‌های سهامی قابل معامله در بورس برای سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای و آنانی که نمی‌خواهند وقت زیادی برای تحلیل سهام بگذارند مناسب است. کسانی هم که می‌خواهند خودشان مستقیما سهام بخرند، می‌توانند سراغ شرکت‌های بنیادی با ریسک کم و متوسط بروند و با دیدگاه بلندمدت اقدام به خرید سهام این نوع شرکت‌ها بکنند. سرمایه‌گذارانی هم که ریسک‌پذیری بالایی دارند می‌توانند سراغ گزینه‌های پرریسک‌تر (مانند شرکت‌هایی که انتظار می‌رود از زیان‌دهی خارج شوند یا اینکه ممکن است تغییرات بااهمیتی در کسب سود داشته باشند) بروند.

روی هم رفته بورس اوراق بهادار می‌تواند برای هر سرمایه‌گذاری مناسب باشد، به این شرط که سرمایه‌گذار بداند پولش را کجا سرمایه‌گذاری می‌کند و ریسک سرمایه‌گذاری‌هایش چقدر است.

حداقل سرمایه برای ورود به بورس چقدر است؟

در حال حاضر برای ارسال سفارش خرید در انواع اوراق بهادار، کف ۵۰۰ هزار تومانی تعیین شده است. یعنی اگر بخواهید برای خرید سهام شرکتی سفارش خرید بگذارید، ارزش سفارش‌تان باید حداقل ۵۰۰ هزار تومان باشد. البته درمورد عرضه‌های اولیه استثنا وجود دارد و با مبالغ کمتر از این هم می‌شود در عرضه‌های اولیه شرکت کرد.

››› اگر می‌خواهید با سرمایه‌ حداقلی وارد بازار بورس شوید، توصیه می‌کنیم تا مدتی مشخص صرفا در عرضه‌های اولیه سرمایه‌گذاری کنید. سعی کنید درباره شرکت‌هایی که عرضه اولیه می‌شوند اطلاعات بیشتری کسب کنید و سهام شرکت‌هایی را که فکر می‌کنید در میان‌مدت و بلندمدت بازدهی خوبی دارند، در سبدتان نگه دارید. در غیر این صورت، پس از کسب بازدهی کوتاه‌مدت سهام عرضه‌اولیه‌ای‌تان را بفروشید و با سودی که کسب کرده‌اید سهام شرکت‌های بنیادی بخرید.

انواع روش‌های سرمایه‌گذاری در بورس

همان‌طور که اشاره کردیم، سرمایه گذاری در بورس روش‌های مختلفی دارد که می‌تواند برای افراد مختلف مناسب باشد. ولی به‌طور کلی می‌توان گفت سرمایه‌گذاری در بورس به دو روش مستقیم و غیرمستقیم انجام می‌شود.

سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس

این روش برای کسانی مناسب است که اطلاعات زیادی درباره بازار بورس ندارند یا نمی‌خواهند وقت زیادی را صرف تحلیل وضعیت بنیادی شرکت‌ها یا تحلیل تکنیکال روند قیمت سهام مختلف صرف کنند. این دسته از افراد می‌توانند با خرید واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری (صندوق‌های درآمد ثابت، صندوق‌های سهامی مختلط و صندوق‌های سهامی) به طور غیرمستقیم در بازار بورس سرمایه‌گذاری کنند.

سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس

آن دسته از سرمایه‌گذارانی که ریسک‌پذیرترند و زمان و دانش کافی برای تحلیل وضعیت شرکت‌های بورسی دارند، خودشان مستقیما اقدام به خریدوفروش سهام شرکت‌ها می‌کنند. در این روش تسلط بیشتری نسبت به سرمایه‌گذاری وجود دارد و شخص سرمایه‌گذار تصمیم می‌گیرد که سهام کدام شرکت‌ها را بخرد یا بفروشد.
توصیه می‌کنیم که اگر می‌خواهید وارد بازار بورس شوید، در همان گام نخست سراغ سرمایه‌گذاری مستقیم نروید. سعی کنید بخش اصلی سرمایه‌تان را به صورت غیرمستقیم در بورس سرمایه‌گذاری کنید و با بخش کوچک‌تری از سرمایه، سهام شرکت‌های مختلف را خریدوفروش کنید تا با نوسان‌های بازار سرمایه آشنا شوید. بعد از آنکه دانش و تجربه کافی در این زمینه به دست آوردید، می‌توانید رفته‌رفته سرمایه‌تان را در بخش سرمایه‌گذاری مستقیم افزایش بدهید.

سود سرمایه گذاری در بورس به چه صورت است؟

به‌طور کلی سرمایه‌گذاری در بورس از دو طریق می‌تواند سودآوری داشته باشد: از طریق سود تقسیمی سالانه و افزایش قیمت سهام به مرور زمان.

سود تقسیمی سالانه

بسیاری از شرکت‌های بورسی (نه همه آن‌ها) هر سال مقداری سود می‌سازند و بخشی از این سود را بین سهامدارن‌شان تقسیم می‌کنند. (هدف از فعالیت اقتصادی در همه جای دنیا همین است!) هر کسی که هنگام تشکیل مجمع عادی سالانه یک شرکت، صاحب بخشی از سهام آن شرکت باشد، شرایط دریافت سود مجمع را خواهد داشت.
دقت کنید که شرکت‌های بورسی سیاست‌های مختلفی برای تقسیم سود دارند. بعضی از آن‌ها سودی تقسیم نمی‌کنند و سود حاصل از فعالیت‌شان را دوباره سرمایه‌گذاری می‌کنند تا فعالیت شرکت را گسترش بدهند. بعضی از شرکت‌ها هم هستند که سیاست تقسیم سود حداکثری دارند و تقریبا تمام سود حاصل از فعالیت سالانه شرکت را بین سهامداران‌شان تقسیم می‌کنند. پس اگر دنبال دریافت سود مجمع هستید، باید سیاست تقسیم سود شرکت در چند سال گذشته را بررسی کنید و ببینید شرکت چه مقدار سود بین سهامدارانش توزیع می‌کند.

سود سرمایه‌ای

سود سرمایه‌ای یا Capital Gain در واقع همان سود ناشی از افزایش قیمت سهام در گذر زمان است. مثلا اگر سهامی را با قیمت صد تومان بخرید و بعد از چند ماه با قیمت دویست تومان بفروشید، سود سرمایه‌ای کسب کرده‌اید. این نوع دیگری از سود حاصل از سرمایه گذاری در بورس است.

مزایا و معایب سرمایه گذاری در بورس

سرمایه‌گذاری در بورس مزیت‌های زیادی برای اقتصاد کشور دارد، زیرا بازار بورس می‌تواند ابزاری برای تامین مالی شرکت‌های بورسی و در نتیجه رشد اقتصادی باشد. اما مهم‌ترین مزیت بورس برای افراد عادی این است که این افراد می‌توانند از طریق بازار بورس، سودی بالاتر از سود بانکی یا سود بدون ریسک کسب کنند.

یکی دیگر از مزیت‌های بازار بورس این است که با هر سرمایه‌ای می‌توان در فعالیت اقتصادی شرکت‌های مختلف سهیم شد. همان‌طور که گفتیم، با سرمایه حداقلی می‌توانید در عرضه‌های اولیه شرکت کنید و با سرمایه‌های بسیار بالا هم می‌‌توانید با خیال راحت سهام شرکت‌های بنیادی و سودآور را بخرید.

اما سرمایه گذاری در بورس معایب خودش را هم دارد. سرمایه‌گذاری در بورس همان‌طور که می‌تواند سرمایه‌تان را چند برابر کند، ممکن است بخش زیادی از سرمایه‌تان را هم به باد بدهد. بخصوص اگر نسبت به ریسک‌های بازار سرمایه آگاهی نداشته باشید و معیار مشخصی برای ارزشیابی سهام شرکت‌ها نداشته باشید، ممکن است به‌راحتی سرمایه‌تان را به باد بدهید.

حتی با فرض اینکه دانش مالی کافی داشته باشید و معامله‌گر خوبی هم باشید، در برابر ریسک‌های سیستماتیک کاری از دست‌تان برنمی‌آید. تصمیم‌گیری‌های کلان اقتصادی و سیاسی از مواردی هستند که می‌تواند وضعیت سودآوری شرکت‌ها را دستخوش تغییر کند و به سهامداران زیان وارد کند. اتفاقات پیشبینی‌نشده‌ای مانند شیوع بیماری‌ هم می‌تواند فعالیت شرکت‌ها را مختل کند و به سهامداران‌شان ضرر بزند.

روی هم رفته، سود بورس تضمینی نیست (برخلاف اوراق مشارکت یا حساب‌های سپرده بانکی) و هنگام سرمایه‌گذاری در بورس باید به این نکته توجه کافی داشته باشیم.